آیه 35 سوره جاثیة

ذلِكُمْ بِأَنَّكُمُ اتَّخَذْتُمْ آياتِ اللَّهِ هُزُواً وَ غَرَّتْكُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا فَالْيَوْمَ لا يُخْرَجُونَ مِنْها وَ لا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ (35)

ذلِكُمْ بِأَنَّكُمُ‌: آن عذاب بى‌شمار به سبب آنست كه شما، اتَّخَذْتُمْ آياتِ اللَّهِ هُزُواً: فراگرفتيد آيات خدا و دلايل قدرت او را استهزاء و سخريه نماينده و بازيچه، وَ غَرَّتْكُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا: و فريفته گردانيد شما را زندگانى دنيا، يعنى به دنياى فانى فريب خورديد و از حيات باقى غافل شديد، فَالْيَوْمَ لا يُخْرَجُونَ مِنْها: پس امروز بيرون آورده نشويد از آتش جهنم، وَ لا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ‌: و نه ايشان طلب كرده شوند به چيزى كه موجب رضاى پروردگار باشد از كسب طاعت و عبادت تا موجب تخفيف عذاب ايشان شود، زيرا آخرت سراى جزاست نه عمل، بنابراين چاره‌اى نخواهد داشت.

تنبيه: آيه شريفه تهديد عظيمى است نسبت به كسانى كه استهزاء و سخريه نمايند فرامين الهى و آيات سبحانى را و مغرور شوند به زندگانى دنيا، لا جرم خود را از سعادت ابديه محروم و به عذاب سرمديه گرفتار كردند كه خلاصى از آتش براى آنها نخواهد بود.

وَ أَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا أَ فَلَمْ تَكُنْ آياتِي تُتْلى‌ عَلَيْكُمْ فَاسْتَكْبَرْتُمْ وَ كُنْتُمْ قَوْماً مُجْرِمِينَ (31) وَ إِذا قِيلَ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ السَّاعَةُ لا رَيْبَ فِيها قُلْتُمْ ما نَدْرِي مَا السَّاعَةُ إِنْ نَظُنُّ إِلاَّ ظَنًّا وَ ما نَحْنُ بِمُسْتَيْقِنِينَ (32) وَ بَدا لَهُمْ سَيِّئاتُ ما عَمِلُوا وَ حاقَ بِهِمْ ما كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ (33) وَ قِيلَ الْيَوْمَ نَنْساكُمْ كَما نَسِيتُمْ لِقاءَ يَوْمِكُمْ هذا وَ مَأْواكُمُ النَّارُ وَ ما لَكُمْ مِنْ ناصِرِينَ (34) ذلِكُمْ بِأَنَّكُمُ اتَّخَذْتُمْ آياتِ اللَّهِ هُزُواً وَ غَرَّتْكُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا فَالْيَوْمَ لا يُخْرَجُونَ مِنْها وَ لا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ (35)

فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّماواتِ وَ رَبِّ الْأَرْضِ رَبِّ الْعالَمِينَ (36) وَ لَهُ الْكِبْرِياءُ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (37)

ترجمه‌

و اما آنانكه كافر شدند خدا بآنها گويد آيا پس نبود آيتهاى من كه خوانده ميشد بر شما پس سركشى و تكبّر كرديد و بوديد گروهى گناهكاران‌

و چون گفته شد همانا وعده خدا حق است و قيامت نيست شكى در آن گفتيد نميدانيم چيست قيامت گمان نميكنيم مگر گمان ضعيفى و نيستيم ما يقين دارندگان‌

و ظاهر شد براى آنها بديهاى آنچه كردند و احاطه نمود بآنها جزاى آنچه بودند كه بآن استهزاء مينمودند

و گفته شود كه امروز واگذاريم شما را همچنانكه واگذارديد

جلد 4 صفحه 643

ملاقات امروزتان را و جاى شما آتش است و نباشد برايتان يارى كنندگانى‌

اين براى آنست كه شما گرفتيد آيتهاى خدا را باستهزاء و فريب داد شما را زيور زندگانى دنيا پس امروز بيرون آورده نميشوند از آن و نه بآنها دستور رسد كه عذرخواهى نمايند

پس مر خدا را است ستايش پروردگار آسمانها و پروردگار زمين پروردگار جهانيان‌

و براى او است بزرگى و بزرگوارى در آسمانها و زمين و او است ارجمند درست‌كردار.

تفسير

بيان حال كفّار مسبوق بذكر است در قيامت كه بعد از اتمام حجّت از خدا و پيغمبر صلى اللّه عليه و اله بر آنها بتلاوت آيات قرآن و ظهور اعجاز آن براى آنان باز اصرار بر كفر و معصيت داشتند در دنيا و صريحا اظهار شك و ترديد در معاد مينمودند و آنروز قبح اعمال آنها برايشان آشكار ميگردد بلكه بصور قبيحه مجسّم ميشود و جزاى كردارشان كه استهزاء بآيات الهيّه بود بر آنها احاطه مينمايد و آن عذابهاى گوناگون جهنّم است و از طرف خداوند بآنها گفته ميشود امروز ما شما را بحال شخص فراموش شده واگذار در جهنّم مينمائيم چنانچه شما هم در دنيا امروز را بحال فراموشى واگذار نموديد و تهيّه و تداركى براى آن نديديد و اعتنائى بآن نداشتيد جايگاه ابدى شما آتش جهنّم است و هيچ ناصر و معينى نداريد كه بتواند با شما مختصر كمكى كند چون شما در دنيا به پيغمبر و ائمه اطهار استهزاء مينموديد و زيور و زينت زندگانى دو روزه دنيا شما را فريب داده بود و كاملا سرگرم بجمال بى‌مثال او شده بوديد و ابدا بياد آخرت نبوديد پس آنان امروز بايد بدانند كه ديگر از آتش بيرون نمى‌آيند و تا خدا خدائى ميكند بايد بسوزند و بسازند و ديگر جاى توبه و انابه و عذرخواهى براى آنها باقى نمانده لذا در اين باب بآنها پيشنهادى نميشود و بهيچ وجه پوزش آنها پذيرفته نخواهد شد پس بايد دانست كه ستايش و پرستش لايق و سزاوار خداوندى است كه خالق و مربّى و نگهدار عالم و عالميان و منعم حقيقى ايشان است نه غير او و بزرگى و بزرگوارى و فرمانروائى زيبنده و در خور او است نه جز او چون آثار قدرت و عظمت او در تمام عالم ظاهر و هويدا است و كسى را نميرسد كه در برابر بزرگى و عظمت او تكبّر و بزرگ منشى نمايد و اگر بنمايد در جهنّم جايگير خواهد شد چنانچه در حديث قدسى بآن اشاره‌

جلد 4 صفحه 644

شده است و خداوند عزيز است كه هيچ كس هيچ وقت بر او غالب نشود و حكيم است كه جز بر وفق حكمت و مصلحت حكم نكند پس حمد و ثناى او واجب و تكبير و تعظيم او لازم و اطاعت و عبادت او فرض و حتم است و در ثواب الاعمال و مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه هر كس سوره جاثيه را قرائت نمايد ثوابش آنستكه هرگز آتش جهنّم را نمى‌بيند و زفير و شهيق آنرا نميشنود و با محمّد صلّى اللّه عليه و آله محشور خواهد بود فالحمد و الشكر للّه ربّ العالمين.

جلد 4 صفحه 645

ذلِكُم‌ بِأَنَّكُم‌ُ اتَّخَذتُم‌ آيات‌ِ اللّه‌ِ هُزُواً وَ غَرَّتكُم‌ُ الحَياةُ الدُّنيا فَاليَوم‌َ لا يُخرَجُون‌َ مِنها وَ لا هُم‌ يُستَعتَبُون‌َ (35)

‌اينکه‌ عذاب‌ ‌شما‌ و جايگاه‌ ‌شما‌ ‌در‌ آتش‌ ‌براي‌ ‌اينکه‌ ‌است‌ ‌که‌ بآيات‌ الهي‌ استهزاء كرديد و مسخره‌ نموديد و فريب‌ داد ‌شما‌ ‌را‌ زندگاني‌ دنيا ‌پس‌ امروز بيرون‌ نمي‌ شوند ‌از‌ آتش‌ و نه‌ ‌از‌ ‌آنها‌ پذيرفته‌ ميشود عذرهايي‌ ‌که‌ ميآورند.

ذلِكُم‌ ‌اينکه‌ پيش‌ آمد ‌شما‌ بِأَنَّكُم‌ُ سببش‌ و منشأش‌ ‌براي‌ ‌اينکه‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌شما‌ ‌در‌ دنيا اتَّخَذتُم‌ گرفتيد آيات‌ِ اللّه‌ِ قرآن‌ مجيد و معجزات‌ انبياء و فرستادگان‌ ‌خدا‌ ‌را‌:

هُزُواً گفتيد قرآن‌ افترا ‌است‌ و معجزات‌ سحر ‌است‌ و رسولان‌ الهي‌ كاذب‌ و ساحر و مجنون‌ هستند.

وَ غَرَّتكُم‌ُ الحَياةُ الدُّنيا گول‌ ‌اينکه‌ چهار روزه دنيا ‌را‌ خورديد و گمان‌ كرديد هميشه‌ ‌در‌ دنيا هستيد و صاحب‌ قوة و قدرت‌ و جاه‌ و منصب‌ و مقام‌ و عزت‌ و رياست‌ هستيد ‌تا‌ اينجا خطاب‌ باهل‌ نار ‌است‌ سپس‌ خداوند خبر ميدهد ‌از‌ حال‌ ‌آنها‌ ميفرمايد:

فَاليَوم‌َ لا يُخرَجُون‌َ مِنها ‌پس‌ امروز ديگر بيرون‌ نمي‌شوند ‌از‌ آتش‌.

وَ لا هُم‌ يُستَعتَبُون‌َ و عذرهاي‌ ‌آنها‌ و تقاضاهاي‌ ‌آنها‌ پذيرفته‌ نمي‌شود ‌که‌ بگويند: رَب‌ِّ ارجِعُون‌ِ لَعَلِّي‌ أَعمَل‌ُ صالِحاً فِيما تَرَكت‌ُ ‌ يا ‌: رَبَّنا أَخرِجنا مِنها فَإِن‌ عُدنا فَإِنّا ظالِمُون‌َ ‌ يا ‌ بگويند: لِيَقض‌ِ عَلَينا ‌که‌ بميريم‌، ‌ يا ‌ گردن‌ ديگران‌ بيندازند و بگويند: هؤُلاءِ أَضَلُّونا ‌ يا ‌ تخفيف‌ عذاب‌:‌عليه‌‌به‌ «يُخَفِّف‌ عَنّا يَوماً مِن‌َ‌-‌ العَذاب‌ِ» ‌ يا ‌ اعذار ديگر و گفتيم‌ آنچه‌ ‌در‌ قرآن‌ ‌ يا ‌ لسان‌ اخبار بنحو اخبار ‌است‌ قابل‌ تخلف‌ نيست‌ زيرا مستلزم‌ كذب‌ مي‌شود و آنچه‌ بنحو وعيد ‌است‌ ممكن‌ ‌است‌ تخلف‌ پيدا كند زيرا خلف‌ وعيد قبيح‌ نيست‌ خلف‌ وعد قبيح‌ ‌است‌.

]

(آیه 35)- اما چرا و به چه دلیل شما گرفتار چنین سرنوشتی شدید؟ «این به خاطر آن است که آیات خدا را به سخریه گرفتید و زندگی دنیا شما را مغرور کرد»

ج4، ص420

(ذلِکُمْ بِأَنَّکُمُ اتَّخَذْتُمْ آیاتِ اللَّهِ هُزُواً وَ غَرَّتْکُمُ الْحَیاةُ الدُّنْیا).

و در پایان آیه بار دیگر آنچه را که در آیه قبل آمده بود به تعبیر دیگری تکرار و تأکید کرده، می‌گوید: «پس امروز آنها از آتش دوزخ خارج نمی‌شوند، و هیچ گونه عذری از آنها پذیرفته نیست» (فَالْیَوْمَ لا یُخْرَجُونَ مِنْها وَ لا هُمْ یُسْتَعْتَبُونَ).

در آنجا سخن از مأوی و جایگاه ثابت آنها بود و در اینجا سخن از عدم خروج آنها از دوزخ است، در آنجا می‌فرمود یاوری ندارند، و در اینجا می‌گوید عذری از آنها از دوزخ است، در آنجا می‌فرمود یاوری ندارند، و در اینجا می‌گوید عذری از آنها پذیرفته نمی‌شود، و در نتیجه راه نجاتی برای آنها نیست.